Niedziela życia to jedna z trzech „powieści mądrości” Raymonda Queneau – bardzo zabawna i poważna zarazem książka o dniach bez jutra, o złu zakorzenionym w człowieku. Otwiera ją motto z Hegla, a sam tytuł powieści stanowi bezpośrednie nawiązanie do dzieła niemieckiego filozofa. Proza Queneau nie ma jednak w sobie nic z suchego traktatu, wręcz przeciwnie: to raczej gotowy scenariusz na film, wartkie i błyskotliwe dialogi, zabawne pomysły i nieoczekiwane zwroty akcji. Niedziela życia trafia do polskich czytelników w znakomitym przekładzie Hanny Igalson-Tygielskiej.
Żywioł Niedzieli życia to przede wszystkim dialog. Partie opisowe, choc niekiedy rozbudowane, nigdy nie rozrastają się na tyle, by odebrać główne znaczenie potocznej konwersacji. (...) Ponadto uwagę należy zwrócić na "filmowość" tej prozy. Większość rozdziałów rozgrywa się w jednym miejscu; najczęściej w ledwie zarysowanej kameralnej przestrzeni (sklep, mieszkanie). Queneau tym razem skupia się na życiu jednej ulicy, garstki sklepikarzy, nie wyprowadzając postaci zbyt często poza dzielnicę. Te walory Niedzieli życia docenił Jean Herman, który przeniósł ją na kinowy ekran w roku 1967.
Gdyby przyjrzeć się Niedzieli życia jako określonej strukturze mowy, nie w kategoriach wyobraźni, lecz w funkcji komunikacyjnej, to nietrudno zobaczyć, że naczelny problem stanowi wielokrotne i subtelne ukazanie porażki: poważnej, ale najczęściej śmiesznej, niczym w gagu, dialogu czy opisie. Dochodzi tu do odwrócenia: na rozmowy tekstowych figur patrzymy niejako z boku, z dystansu, dzięki któremu widzimy arbitralność sensu i konwencję, której nijak nie da się przełamać. Innymi słowy, tam gdzie miał się ujawnić sens, wynikający z dialogu czy sprzeczki, porozumienia czy zerwania jakiejś intersubiektywnej relacji, pojawia się pustka, w którą wkracza gra literatury, maszyna do produkowania czy raczej symulowania znaczeń. Funkcję komunikacyjną zastępują funkcje innego typu: ekspozycyjna, teatralizująca oraz demonstracyjna (…). Literatura jako święto komedii – tak opisałbym praktykę pisarską Raymonda Queneau.
KOSZYK
